گزارش آکادمی هنر از نکوداشت بیژن نجدی

سه‎شنبه بیست و پنجمین روز آبان ماه نکوداشت بیژن نجدی توسط آکادمی در کافه گالری سرو برگزار ‎شد. ساعت 5 بعد از ظهر، خیابان ولیعصر را رو به شمال قدم می‎زدم تا خود را به مراسم برسانم و در راه " خواهران این تابستان " بیژن نجدی که توسط همسرش پروانه محسنی آزاد جمع آوری شده را ورق می زدم . صفحه‎ی اول نوشته بود : 
" من به شکل غم‎انگیزی بیژن نجدی هستم .
متولد خاش، گیله مرد هم هستم ، متولد 1320
سالی که جنگ جهانی دوم تمام شد .
تحصیلات : لیسانس ریاضی
یک دختر و یک پسر دارم . اسم همسرم پروانه است.
او می‎گوید ، او دستم را می‎گیرد ، من می‎نویسم . "

به کوچه‎ی مورد نظر می‎رسم و راهم را به سمت فرهنگسرای سرو کج می‎کنم تا پس از گذشتن از پله‎هایی رو به پایین جلوی در کافه سرو تراکتی دستم دهند با همان عکس پیراهن سفید و عصا به دست ...

 

 

سیف الدینی شعر گونه بودن آثار نجدی را که سبب تداعی‎های متوالی می‎شود، استفاده از عنصر تکرار، تکرار اسامی (تکرار ملیحه با سیگار کشیدن در قصه‎های مختلف که شخصیت ثابتی دارد)، استفاده از دیگر مکان، فضای حسرت آلود را از ویژگی‎های آثار نجدی خواند که سبب جلوگیری از در لاکِ خود رفتن ِ خواننده می‎شود .
سیف الدینی در پایان به غیر صحیح خواندن ترکیب ضمایر اول شخص و سوم شخص مفرد در داستان ِ روزِ اسب ریزی اشاره کرد و آثار نجدی را شتاب زده و آشفته به خصوص در پایان بندی‎ها اعلام کرد و معتقد بود که آثار نجدی به ویرایشی دقیق نیاز داشته است .
ایشان در پاسخ به خانم صادقی مبنی بر اینکه این ترکیب ضمایر در داستان ِ روزِ اسب ریزی سبب ایجاد تکنیکی نو در داستان نویسی است، اعلام کرد : «به نظر من می‎توانست تکنیک درستی باشد اگر زمینه سازی می‎کرد و منطق می‎ساخت که این اتفاق نیافتاده است، اول شخص داستان را روایت می‎کند، ما از زبان اول شخص روایت را می‎خوانیم ولی وقتی سوم شخص می‎شود نسبت به زبان ِ خودش بیگانه می‎شود .»
محمود معتقدی دیگر سخنران بخش اول جلسه از دوستان نجدی که آخرین بار در بیمارستان مدائن او را ملاقات کرده بود، نجدی را یک پدیده‎ی داستان نویسی دانست که دیر ظهور کرد. بیژن نجدی‎ای چند وجهی چه در داستان، چه شعر و چه در ادبیات شفاهی.

 

معتقدی دلیل شتابزدگی ِ آثار نجدی را نگرانی ِ وی در از دست دادن ِ زمان دانست و این شتابزدگی را در شعرهای او بیشتر مشهود دانست و او را در داستان نویسی موفق‎تر اعلام کرد. او با اشاره به داستان شب سهراب کشان اظهار داشت : «در این داستان تراژدی رستم و سهراب در یک موقعیت جدید اتفاق می‎افتد .»
معتقدی در پایان سخنانش گفت: «نجدی اگر امروز بود، حتماً تکنیک تازه‎ای به کار می‎برد . وی در مجموع آثار نجدی را به یاد ماندنی توصیف کرد .
پس از پایان بخش اول سخنرانی‎ها ، قطعاتی از شعرخوانی بیژن نجدی پخش شد تا به صمیمیت جلسه در کنار یوحنی نجدی بیافزاید.
بخش دوم سخنرانی توسط مرتضی پورحاجی ذیل مباحث نظری در رابطه با: زبان–زمان و زمان ورزی در داستان آغاز شد. ایشان با اعلام اینکه: «استعاره مکث زمانی ایجاد می‎کند و مکث زمانی صراحت را از زبان می‎اندازد و وقوع را به ناواقعیت می‎اندازد.» در پاسخ به سؤال سیف الدینی که : «آیا اگر استعاره تکرار شود هم باز مکث زمانی ایجاد می‎کند یا نه؟» گفت: «اگر استعاره تکرار شود از ماهیت استعاریک خارج می‎شود، ولی در آثار نجدی استعاره‎های تکراری به قدری تکرار نمی‎شود که به صورت نا خود آگاه به آن استعاره برسیم . برای مثال سرو به طور ناخودآگاه استعاره‎ی خود را به ما اعلام می‎کند و با آن آشنا هستیم ولی استعاره‎های نجدی اینگونه نیست.»

لیلا صادقی، نویسنده‎ی خوش ذوق کتاب داستان های بر عکس سخنران ِ پایانی ِ جلسه ضمن تشکر از آکادمی هنر جهت برگزاری مراسم نکوداشت بیژن نجدی، سخنان خود را با اعلام نامناسب بودن ابزارهای لازمِ نقد ادبی برای بررسی آثار ادبی شروع کرد. ایشان در رابطه با نامِ کتاب یوزپلنگانی که با من دویده‎اند؛ گفتند: «مهم نیست چه چیز است، مهم این است که منِ خواننده چه تعبیری از آن خواهم کرد ( نقد خواننده محور.) به دلیل شخصیت‎های داستان که ادامه دهنده‎ی یکدیگرند و برای 10 داستان ِ موجود در این مجموعه محور ایجاد می‎کنند.

 

 

یوزپلنگ‎ها در واقع همان شخصیت‎های داستان‎ها (طاهر ، ملیحه ، مرتضی و ... ) هستند که با یک سری عناصر جهان ساز به یکدیگر تبدیل می‎شوند.
خانم صادقی در داستان ِ سپرده به زمین دو تکه کردن زمان (ملیحه) با عقب رفت و جلو رفت ِ زمانی، تغییر ضمیر اول و سوم شخص را که باعث می‎شود یک بار وارد جهان ِ متن شویم و از درون ببینیم و یک بار وارد جهان ِ متن شویم و از بیرون ببینیم را از تکنیک‎ها و ویژگی‎های این اثر نجدی خواند .
ایشان همچنین شبِ سهراب کشان را از بهترین آثار نجدی اعلام کردند و وجود دو جهان ِ متفاوت : جهان اسطوره‎ای و جهان مرتضی و سید را سبب تغییر در پایان این داستان با اسطوره‎ی خود دانست.
پس از سخنان لیلا صادقی، یوحنی نجدی یادداشتی بر عکس پدرش نگاشت تا بر دیوار کافه گالری خاطره انگیز شود.

 

 

در  همین رابطه مشاهده کنید:

گزارش تصویری نکوداشت بیژن نجدی