«خانه‌ای رویِ آب»: تحلیلی از منظر دوگانه‌های ارزشی
- توضیحات
- نوشته شده توسط وحید میره‌بیگی
- دسته: جامعه شناسی و هنر
- منتشر شده در 1393-06-21 02:18
چکیده
متن حاضر، سعی دارد تا با روش نشانه‌شناسیِ انتقادی، به تحلیل رمزگانِ موجود در فیلم خانه‌ای روی آب بپردازد. این فیلم در سال 1380 و به کارگردانیِ «بهمن فرمان‌آرا» ساخته شد. در این نوشتار نشان داده می‌شود که این اثر چگونه تناقض‌های فرهنگی-اجتماعیِ موجود در جامعه‌ای که شاهد اولین تجربه‌های پویشِ جامعه‌ی مدنی است را با قرار دادنِ رمزگانِ معرفِ ارزش‌ها و ساختارهایِ سنتیِ جامعه در مقابل رمزگانِ معرفِ ارزش‌ها و ساختارهایِ مدرن به نمایش می‌کشد.
کلید واژه‌ها: خانه‌ای روی آب؛ نشانه‌شناسی انتقادی؛ جامعه‌شناسی هنر؛ مدرنیته/سنت؛ جامعه سکولار
مقدمه
هر هنر به مثابه فعالیتی فرهنگی/اکتسابی -که اثبات ِخصلت ِفردی¬اش دشوارتر است تا خصلت ِجمعیِ آن دارای تعاملاتی با بافتارِ اجتماعی ِخویش است(دوبینیو، 1388). این‌که رویکردهای غالب در فرهنگ ِیکپارچه یا چند پارچه‌ای تا چه اندازه بر "ذات ِذات شکن ِهنر"-یعنی خلاقیت/آفرینشگری- فشار بیاورد و آن را محدود کند به نحو مستقیمی بر برهنگی یا پوشیدگی ِبیان ِهنری تأثیر می‌گذارد؛ به زبان ِدیگر، هر چه محدودیت‌های سیاسی(دولتی/نهادهای رسمی)/سنتی(عرفی/نهادهای محلی) بر هنرمندان بیشتر اعمال گردد و نوش ِمرزشکنی آنها را بیشتر به نیش ِمخاطره و تمسخر بگیرد، هنر، هرچه بیشتر به سمت بیان سمبولیک و غیر مستقیم پیش خواهد رفت. البته این ادعا الزاماً بیانگر این نیست که در جامعه‌ای که محدودیت‌های فوق را نداشته باشد، هنر، ابزار ِسمبل را به کنار می‌نهد. در دل شبکه‌ای نشانه‌ای که از درهم‌آمیختگی دال‌های سمبولیک پدید می‌آید، می‌توان صداهای مسکوت مانده‌ی گروه‌ها و قشرهای به حاشیه رانده شده را دریافت و ضمن شنیدن آنها به بررسی فرایند تقابل آنان با گروه‌های غالب پرداخت. در واقع اگر بازنمایی سرراست امور واقعی در امر هنری هم در کار نباشد، فرهنگ پرتنشی که در حال درونی ساختنِ ارزش‌ها و نهادهای مدرن باشد، بازنمایی شکسته بسته‌ای از خویش را در فرم‌ها و محتواهای آثار هنری تزریق می‌کند. بنابراین، با بررسی همین رد و اثر می¬توان از سویی به تعامل اثر هنری با جامعه‌ای که در آن روییده و از سوی دیگر به چگونگی تنش‌ها و فراز و فرودهای ناشی از تجربه‌ی تجدد پرداخت.
دانلود مقاله کامل از قسمت زیر
